Αποτελεί ένα από τα μείζονα κοινωνικοοικονομικά προβλήματα του κόσμου. Πρόκειται για γενικευμένο σκελετικό νόσημα, το οποίο χαρακτηρίζεται από σταδιακή απώλεια της οστικής μάζας, διαταραχή της μικροαρχιτεκτονικής του οστού, καθώς και αυξημένο καταγματικό κίνδυνο.
Η νοσηρότητα είναι πολύ μεγάλη, αν υπολογίσουμε ότι σε όλο τον κόσμο 200 εκατ. άτομα πάσχουν από οστεοπόρωση ενώ το 30% των μετεμμηνοπαυσιακών γυναικών πάσχουν από τη νόσο στην Κρήτη, από τις οποίες το 20% έχουν υποστεί κάταγμα.
Υπάρχουν δυο ορολογίες στην νόσο: «Οστεοπενία» όπου η οστική απώλεια είναι μικρή και πολλές φορές δε χρειάζεται φαρμακευτική αντιμετώπιση, και «Οστεοπόρωση» όπου η απώλεια είναι σημαντική.
Η νόσος αφορά όλες τις ηλικίες και των δυο φύλων (συνήθως, όμως, τις γυναίκες μετά την εμμηνόπαυση και άνδρες μετά το 70ο έτος της ηλικίας τους).
ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥ: Κληρονομική προδιάθεση, ορμονικές διαταραχές, πρώιμος εμμηνόπαυση, υστερεκτομή/υπογοναδισμός, ακινησία, υπερβολική κατανάλωση καφέ-αλκοόλ, κάπνισμα, λεπτός σωματότυπος, φάρμακα/ παθήσεις.
ΚΑΤΑΤΑΞΗ ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗΣ:
α) Μετεμμηνοπαυσιακή:
Εμφανίζεται σε ηλικία 50-70 ετών, οφείλεται συνήθως σε ανεπάρκεια οιστρογόνων και συνίσταται σε προοδευτική απώλεια της οστικής μάζας, ενώ χαρακτηρίζεται από κατάγματα σπονδυλικά, αντιβραχίου και ισχίου.
β) Γεροντική:
Εμφανίζεται σε άτομα μεγαλύτερης ηλικίας άνω των 70 ετών, οφείλεται συνήθως σε ανεπάρκεια βιταμινών. D και Ca, προσβάλλει και τα δύο φύλα και συνοδεύεται από κατάγματα μηριαίου και σπονδυλικής στήλης.
γ) Νεανική:
Εμφανίζεται στην προεφηβική ηλικία, σε υγιή άτομα με φυσιολογικό ορμονικό προφίλ, παρατηρείται άλγος στην σπονδυλική στήλη και στα ισχία, κυφοσκολίωση, καθώς και σκελετικές παραμορφώσεις.
δ) Ανδρική:
Διακρίνεται σε πρωτοπαθή και δευτεροπαθή, είναι ασυμπτωματική και οφείλεται σε μειωμένα επίπεδα τεστοστερόνης και οιστραδιόλης, στη χρόνια λήψη κορτιζόνης, στον υπογοναδισμό, στη ρευματοειδή αρθρίτιδα και στις καταχρήσεις αλκοόλ, καπνού κ.α.
ε) Δευτεροπαθής:
Οφείλεται σε διαφορά νοσήματα, που προσβάλλουν τα οστά, σε παθήσεις θυρεοειδούς, παραθυρεοειδών και σε φάρμακα όπως τα κορτικοστεροειδή, αντιεπιληπτικά κ.α.
ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗΣ: Είναι ασυμπτωματική και αθόρυβη νόσος, σε προχωρημένες καταστάσεις εκδηλώνεται με οσφυαλγία, θωρακαλγία, κύφωση, περιοδοντίτιδα, κατάγματα (σπονδυλικής στήλης, κερκίδας, ισχίου) και με απώλεια ύψους.
ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗΣ: Η σωστή διάγνωση και πορεία της νόσου εξαρτάται από τη σωστή κλινική εξέταση, τον εργαστηριακό και ακτινολογικό έλεγχο, και την οστεοπυκνομετρία σπονδυλικής στήλης και ισχίου.
ΜΕΤΡΗΣΗ ΟΣΤΙΚΗΣ ΠΥΚΝΟΤΗΤΑΣ: Απλή, ανώδυνη εξέταση, που πρέπει να γίνεται και στη σπονδυλική στήλη και στο ισχίο, πάντα ένα χρόνο μετά την εμμηνόπαυση ή νωρίτερα, αν υπάρχουν οι παράγοντες κινδύνου που προαναφέρθηκαν.
ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΥ ΟΣΤΩΝ: Προκύπτει ο μελλοντικός κίνδυνος που έχει ένα άτομο για ενδεχόμενο κάταγμα, καθώς επίσης φαίνετε εάν η θεραπεία που ακολουθούμε είναι επιτυχής, γίνονται σε εξειδικευμένα κέντρα οστεοπόρωσης στην Ελλάδα, ένα από αυτά είναι και το ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΟ ΚΝΩΣΟΣ μοναδικό στην Κρήτη.
Η ΠΡΟΛΗΨΗ είναι σημαντική και αφορά και άνδρες, καθώς και τις γυναίκες που δεν έχουν μπεί στην εμμηνόπαυση, πάντα με εξιδικευμένες εξετάσεις, και έλεγχο ιδιαίτερο, απ όπου προκύπτει κατά πόσον κινδυνεύει στο μέλλον ένα νέο άτομο να πάσχει στο μέλλον από οστεοπόρωση, όταν υπάρχει οικογενειακό ιστορικό.
ΠΟΣΟ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΗ ΕΙΝΑΙ Η ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗ: Αυτό είναι ένα ερώτημα που τίθεται συχνά. Η νόσος θεωρείται ύπουλη, αθόρυβη και όταν εκδηλωθεί σε προχωρημένη κατάσταση θα έχουμε το κάταγμα.
Ύστερα από μελέτες που έχουν γίνει στης Η.Π.Α βρέθηκε πως μια στις δυο γυναίκες και ένας στους 4 άνδρες θα υποστούν ένα οστεοπορωτικό κάταγμα, το οποίο συνήθως συμβαίνει στο ισχίο, στη σπονδυλική στήλη και στην κερκίδα.
ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΟΙ ΟΠΟΙΕΣ ΠΡΟΚΑΛΟΥΝ ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗ: Υπερπαραθυρεοειδισμός, Ν. Crohn, ρευματοειδής αρθρίτιδα, διαβήτης, αμμηνόροια, ακινησία, αιματολογικές διαταραχές.
ΘΕΡΑΠΕΙΑ: Ποικίλει από ασθενή σε ασθενή. Πρώτα πρέπει να γίνει σωστά η διάγνωση και να βρεθεί το αίτιο, αν υπάρχει. Σημαντική είναι η συμμόρφωση του ασθενούς στη θεραπεία, διότι, λόγω της χρονιότητας της νόσου, τη διακόπτουν.O διατροφολόγος έχει σημαντική θέση στην ενημέρωση της διατροφής του οστεοπορωτικού ασθενούς, καθώς επίσης και ο φυσιοθεραπευτής μέσω κάποιον ομαδικών προγραμμάτων μυικής ενδυνάμωσης.
Η βάση, όμως, κάθε θεραπείας είναι η σωστή διατροφή, η ημερήσια πρόσληψη βιταμίνης C 1000mg και βιταμίνης D 800mg, καθώς και η άσκηση (περπάτημα, αεροβική άσκηση κ.α).
Τα τελευταία νέα στη θεραπεία της οστεοπόρωσης είναι το «ζολεδρονικό οξύ» που γίνεται ενδοφλέβια, μια φορά το χρόνο, έχει ευεργετικά αποτελέσματα, αλλά πρέπει να εφαρμόζεται από εξειδικευμένους στην οστεοπόρωση και σε εξειδικευμένα κέντρα, επίσης η δενοσουμάμπη που γίνετε κάθε έξη μήνες υποδόρια, πάντα σε εξειδικευμένα κέντρα οστεοπόρωσης. Φυσικά η κάθε θεραπεία είναι εξατομικευμένη για τον κάθε ασθενή και η επιτυχία αυτής εξαρτάται από το εάν γίνεται από εξειδικευμένους στην οστεοπόρωση, καθώς και σε ειδικά κέντρα οστεοπόρωσης.
Χριστοφάκης Σ. Γεώργιος
Ορθοπεδικός Χειρουργός
Μετεκπαιδευθείς στην οστεοπόρωση
Η.Π.Α.(Αrkansas university hospital)
Μέλος ελληνικού ιδρύματος οστεοπόρωσης (Ε.Λ.Ι.Ο.Σ)
Μέλος εταιρίας μεταβολισμού των οστών (Ε.Ε.Μ.Ο)
